Tekst uitgesproken bij het oorlogsmonument te Benschop tijdens Dodenherdenking 2024 door burgemeester Laurens de Graaf en kinderburgemeester Jessie Broekhuizen 

Durf jij?

Burgemeester Laurens de Graaf: "Durven is even je evenwicht verliezen. Niet-durven is jezelf verliezen." Deze uitspraak is van de Deense filosoof Søren Kierkegaard. Als je op sommige momenten in het leven een bepaalde keuze niet maakt zul je je altijd afvragen, had ik niet toch? 

Hoe zou dat toen geweest zijn? 

We staan hier op een vredig moment op een betekenisvolle plek. Een oorlogsmonument. Zo doet dit monument ons ook herinneren aan een drama dat zich hier in Benschop heeft afgespeeld. Op deze plek hebben 79 jaar geleden vreselijke dingen plaatsgevonden. Bram de Graaf, auteur van het boek: ‘Het verraad van Benschop’ - sinds kort ook te horen in een gelijknamige podcast – vat het als volgt samen. Dit wordt nu voorgedragen door kinderburgemeester Jessie.

Kinderburgmeester Jessie: "Op zaterdagmiddag 17 februari 1945 reed er een bus met Duitse soldaten door Benschop. Bij hen in de bus zaten 7 Nederlandse jonge mannen, die vier dagen daarvoor bij een razzia in het dorp waren opgepakt. Tijdens de razzia was het tot een schietpartij gekomen, waarbij twee verzetslieden en drie soldaten waren omgekomen: de twee verzetslieden waren net die zaterdagochtend begraven. Veel Benschoppers zagen die bus voorbijkomen, ook de moeder van twee van de mannen in de bus. Ze zag hun doodsbleke gezichten. Ze zwaaiden nog naar haar. Eén van hen kreeg meteen een klap tegen zijn hoofd. Voor de boerderij op Benedeneind 361, de plek waar twee Duitsers waren gesneuveld, stopte de bus. De zeven mannen werden eruit gejaagd en vrijwel onmiddellijk bij de hooiberg door een soldaat met een machinepistool doodgeschoten. Iedereen die langs de boerderij kwam, werd door de Duitsers gesommeerd te stoppen en naar de lijken te kijken."

Burgemeester Laurens de Graaf: De zeven mannen waarvan hun naam op dit oorlogsmonument staan, waren waaghalzen. Ze durfden verzet te bieden. Ze kenden vast ook angstige momenten, maar lieten zich er niet door weerhouden. Moedige mensen zetten stappen als ze bang zijn. Hoe is dat voor u? Zou u ook durven; durven om in verzet te gaan? Zou je je leven op het spel zetten? Misschien doe je wel een groot compromis aan jezelf als je het niet doet, als je het niet waagt! Het is ook een waagstuk. Je zet iets op het spel!

Vandaag zijn we stil; ook in onze gemeente. Op dit moment vinden er op drie plekken herdenkingen plaats; in Jaarsveld, in Lopik, en hier in Benschop. In héél Nederland vinden er herdenkingen plaats en zijn we twee minuten stil. Wij denken terug aan de grote conflicten, oorlogen en de strijd die wij in Nederland met anderen gevoerd hebben. We denken aan de slachtoffers van deze oorlogen. We tonen - door samen stil te zijn - ons respect aan hen die zijn gevallen; hen die durfden verzet te bieden, en aan de veteranen die voor ons in oorlogen en vredesmissies - ook na de Tweede wereldoorlog - hebben gestreden. Ik ben blij dat er vandaag veteranen uit onze gemeente aanwezig zijn bij deze dodenherdenking. 

Net als 79 jaar geleden is durven ook in onze tijd heel belangrijk. We leven in een woeste tijd waarin we meer en meer van elkaar lijken te vervreemden. Durven we het aan om ons hier tegen te verzetten? Durven we het aan om elkaar te verstaan? Durven we elkaar in de ogen te kijken en aan te spreken op onze daden? Durven we ons voor elkaar open te stellen? Durven we er samen uit te komen? Durf jij de ander te vergeven? 

Gelukkig zie ik dat er in onze dorpen ook veel vreedzaamheid is en dat we inderdaad behoorlijk goed met elkaar in verbinding staan. Vreedzaamheid is belangrijk, maar kwetsbaar. Ruzies, conflicten, intimidaties en agressie liggen op de loer. Laat ieder van ons die waaghals zijn, en verzet bieden tegen de vervreemding. Door een luisterend oor te bieden; elkaar de hand te reiken; om te zien naar elkaar en in vrijheid te leven. Dat doen we niet alleen nu en voor onszelf, maar ook voor de volgende generaties. We eren vandaag die 7 mannen, maar daarmee al die vrouwen en mannen die waaghalzen waren om onrecht en vervreemding tegen te gaan. Zij waagden hun leven voor het goede: voor onze vrijheid! 

4 mei

Tekst geschreven (met een beetje hulp van haar broertje en zusje) en uitgesproken door door kinderburgemeester Jessie Broekhuizen.

Waarom zijn wij 2 minuten stil? 

Om de mensen die voor ons land hebben gestreden te herdenken.

Ik vind het belangrijk om stil te zijn met Dodenherdenking, voor de mensen die tegen de Duitsers hun leven hebben gegeven om voor ons een toekomst te maken in vrede.

Het is belangrijk dat we dit ieder jaar herdenken, zodat we nooit meer vergeten wat er gebeurd is.

Ook omdat heel veel plekken hier zijn gebombardeerd en mensen gestorven zijn voor hun geloof of ras en weggevoerd zijn voor niks.

Heel veel mensen zaten ondergedoken in koude bunkers voor de bommen.

Ook omdat mensen hun familieleden hebben verloren in die vreselijke oorlog, ook in onze dorpen.

Daarom is het belangrijk dat wij hier staan om deze mensen te herdenken.

Dat mensen ook op jonge leeftijd de oorlog hebben meegemaakt en zijn overleden.

Met Dodenherdenking kunnen we ook denken aan andere landen waar wel oorlog is.

We mogen dankbaar zijn dat wij in een land leven waar vrede is.